Otomobil fabrikaları, otomobillerin birçok parçasını fason olarak ürettirmektedirler. Bunun temel sebebi, otomobil parçalarının gitgide daha karmaşık bir hale gelmesi ve bu parçaların üretimi için birçok yan sahadan teknolojik desteğe ihtiyaç duyulmasıdır.
Elektronik devreler, özel alaşımlı metaller, kompozit paneller ve birçok ileri üretim teknikleri; bir otomobil fabrikasının kendi markası için münhasıran üretim yaparak kullanması için ekonomik değildir. Üretim ve kalite konusunda ihtisaslaşan fason üreticiler, hızla artan bir şekilde otomobil fabrikalarının imalat bantlarına girmekte ve “just in time” yöntemi ile otomobil fabrikalarının üretim bantlarına yedek parça sağlamaktadırlar. Bu gelişmeler, otomobil fabrikalarını, birer üretim tesisinden çok, parça lojistik merkezi ve montaj hattı haline getirmektedirler.
Yedek Parça Nedir? Orijinal Yedek Parça Nedir?
Araç üreticilerinin çeşitli parça üreticilerine, belirli kalite çerçevesinde üretimini yaptırdığı, kendi ürün numarası olan, orjinal ambalajlı paketlerde satılan parçalara orjinal yedek parça denir. Araç üreticileri, aracın her parçasını kendisi üretemeyeceği için, belli üretici firmalarla anlaşarak, aracı üretirken kullandığı parçaların ikamesi olabilecek bu orjinal parçaları yetkili servislere önerir. Orjinal yedek parçalar, araç üreticileri dışında araç ithalatçıları tarafından garanti kapsamına alınmış parçalar da olabilir.
Orjinal yedek parça ile ilgili sıkça ve genellikle de birbirinin yerine kullanılan, yedek parçaların üretim kaynağına göre değişkenlik gösteren bazı kısaltmalar vardır. Onlardan en çok kullanılanları ele alalım:
OEM (Original Equipment Manufacturer) : Orjinal ürün üretici anlamına gelmektedir. Üzerinde otomobil üreticisinin kendi markasının yer aldığı kutularda satılan, montaj malı olarak da bilinen bu parçalar otomobil üreticileri tarafından araç ile birlikte aynı ortamda üretilmiş olan orjinal yedek parçalardır.
OES (Original Equipment Supplier) : Bu parçalar aracın üretildiği fabrikalarda üretilmez; fakat araç üretici firma tarafından belirlenen parça üretici firmalarca üretilmiş, fason yedek parçalardır. Bunlar da OEM parçalar gibi montaj bandında kullanılırlar. OEM ve OES yedek parçalar, aynı üretim tesisinde üretilen birebir aynı parçalardır; sadece fiyatları, kutu ve ambalajları farklıdır.
OEP (Original Equivalent Part) : Üreticisi tarafından OEM vasfında olduğu iddia olunan, “ikincil pazar” parçalar, otomotiv terminolojisine, yürürlükteki Blok Muafiyet Yasası uyarınca “orijinal eşdeğer parça” şeklinde girmiştir. Hâlihazırda, OEP parçalar ile A/M ( Aftermarket ) parçalar arasında önemli bir kavram kargaşası yaşanmaktadır.
OEM ve OES yedek parçalar, aynı üretim tesisinde üretilen birebir aynı parçalardır; sadece fiyatları, kutu ve ambalajları farklıdır.
Araç üreten ana firmaların montaj sırasında kullandığı tüm parçalar, tüketim malzemeleri ve araçlarda kullanılan aksesuarlar orjinal yedek parça sınıfına girmektedir. Bu kapsamda orjinal yedek parça seçimi yapılırken, piyasadaki kötü niyetli satışların önüne geçmek üzere çok dikkat edilmesi gerekir. Peki, orjinal yedek parça seçimi nasıl yapılır?
Orjinal Yedek Parça Satın Alırken Nelere Dikkat Edilmelidir?
Orjinal yedek parça alırken, öncelikle aracınızın üreticisinin kullandığı parçalara dair bilgi edinmeniz gerekir. İhtiyacınız olan yedek parçaların aracınızın üretici firması tarafından belirlenen kalite sınırları içinde olup olmadığını kontrol etmek oldukça önemlidir. Orjinal olmayan yan sanayii ürünleri, orjinalleri ile bire bir görünebildiği için yanıltıcı olabilir. Örneğin, orjinal olmayan fren balataları orjinalinden çok daha kısa sürede aşınırken, yağ filtresi gerekli temizliği sağlayamadığı için motora zarar verebilir. Yan sanayi ürünü bir egzos takımı hem sizi daha fazla yakıt tüketimi maruz bırakır hem de gürültü kirliliğine yol açar. Fakat yukarıda da bahsettiğimiz eşdeğer parçaların kullanımlarında herhangi bir tehlike bulunmamaktadır.
Orjinal yedek parçalar, taklitlerinin piyasa fiyatlarının üzerinde bir değere satılıyor olsalar da aracın ana parçalarına olan uyumu ve görevini yerine yüzde yüz getirmeleri dolayısıyla uzun dönemde daha avantajlıdırlar. Orjinal yedek parça tercih edilerek periyodik bakım süreci dışında ek harcamaların önüne geçilir. Aracın ana parçalarını uzun süre korunur; böylece daha kısa sürelerde yüksek maliyetlere yol açan istenmeyen arızalar yaşanmasının önüne geçilmiş olur.
Peki Nasıl ?
Birçok otomobil üreticisinin, yetkili bayileri ile teknik ve lojistik iletişim içerisinde olmasını sağlayan, resmi bir parça numaralandırma ve fiyatlandırma yazılımı vardır.
Bu yazılımlar içerisinde, spesifik bir ürün için sorgulama yapıldığında, aynı parça için, birden fazla referans numarası ve farklı fiyatlar gelebilir. Bunun sebebi, ülkemizde üretilen araçların büyük bölümünün, düşük yerli üretim yüzdesi ile montajına başlanması; sonrasında üretimin artan oranda yerlileştirilmesidir.
Otomobil üreticileri, artan rekabet koşullarına karşı, aynı parçayı birden fazla araç modelinde farklı numara ve fiyat ile kullanmaktadırlar (Interchangeable Parts). Örneğin, bir markanın ürettiği binek tipi aracın ön takım aksamı, yine o markanın ürettiği, farklı modeldeki hafif ticari bir araçta da kullanılabilmekte, ancak parça numaraları ve fiyatlandırma farklılaşmaktadır.
İlaveten; farklı otomobil markalarının ortaklaşa projelendirerek ürettikleri araçlarda, aynı parçalar, farklı referans ve fiyat ile satılmaktadırlar.